Acute versus chronische pijn – het verschil tussen tijdelijke schade en langdurige gevoeligheid

Pijn kan helder en tijdelijk zijn, maar soms blijft het langer aanwezig dan je zou verwachten. Het ene moment heb je pijn omdat je enkel verzwikt is. Het andere moment lijkt de pijn nergens vandaan te komen en blijft hij weken of maanden hangen. Veel mensen weten niet dat deze twee vormen van pijn uit heel verschillende processen ontstaan. Acute pijn hoort bij schade of overbelasting van weefsels en geeft een duidelijke boodschap. Chronische pijn is anders. Die ontstaat vaak doordat het zenuwstelsel gevoeliger is geworden, ook wanneer de oorspronkelijke schade al hersteld is.
In dit artikel lees je hoe acute en chronische pijn werken, waarom het belangrijk is om het verschil te kennen en hoe fysiotherapie beide vormen op een andere manier behandelt. Door dit te begrijpen kun je met meer vertrouwen en minder angst bewegen.

Online afspraak boeken

Contact

Wat is acute pijn?

Acute pijn ontstaat wanneer er iets gebeurt in het lichaam dat aandacht nodig heeft. Denk aan:
– een verstuikte enkel
– een spier die verrekt
– een snee of wond
– een plotselinge overbelasting bij sport
– een kneuzing
Bij acute pijn kunnen weefsels daadwerkelijk een prikkel ontvangen die het lichaam als dreiging ziet. De zenuwen rondom dat gebied worden geactiveerd en sturen een signaal naar het brein. Dat is de boodschap dat je moet stoppen, koelen, rust nemen of de belasting aanpassen.
Acute pijn heeft dus een duidelijke functie. Het beschermt je zodat je niet verder beschadigt. De pijn is meestal scherp, helder en goed te lokaliseren. Je weet vrij precies waar de pijn zit en wanneer die optreedt.

Hoe acute pijn herstelt

Acute pijn wordt vaak minder wanneer het weefsel geneest. Dat herstelproces duurt weken tot maanden, afhankelijk van het weefsel.
– Spieren herstellen relatief snel.
– Pezen hebben wat meer tijd nodig.
– Kraakbeen en banden herstellen langzamer.
Tijdens het herstel voel je meestal dat de pijn geleidelijk afneemt. Je merkt dat bewegen weer beter gaat, dat de stijfheid verdwijnt en dat je kracht terugkeert. Fysiotherapie focust bij acute pijn vooral op het begeleiden van dat natuurlijke herstel, het verbeteren van mobiliteit, het opbouwen van belasting en het voorkomen van nieuwe klachten.

Wat is chronische pijn?

Chronische pijn is pijn die langer blijft bestaan dan je op basis van de oorspronkelijke blessure zou verwachten. Vaak wordt drie maanden als richtlijn gebruikt, maar chronische pijn betekent niet dat er nog steeds schade is.
Chronische pijn ontstaat omdat het zenuwstelsel gevoeliger is geworden. Het alarmsysteem staat hoger ingesteld. Prikkels die normaal niet pijnlijk zijn, kunnen plotseling toch pijn geven. Je brein is als het ware over-alert geworden en reageert sneller.
Dit kan gebeuren na herhaalde pijn, langdurige stress, te weinig ontspanning of slaap, angst om te bewegen of een periode waarin je veel spanning vastgehouden hebt. Het is geen teken van zwakte en ook geen aanstellerij. Het is een systeem dat te lang onder druk heeft gestaan.

Het grote verschil tussen acute en chronische pijn

Het verschil zit vooral in de oorzaak van de pijn.
Bij acute pijn is er meestal sprake van een echte prikkel in het weefsel.
Bij chronische pijn is er vooral sprake van gevoeligheid in het zenuwstelsel.
Dat betekent:
– Acute pijn zegt: er is een probleem dat weefsel moet oplossen.
– Chronische pijn zegt: het alarmsysteem is te gevoelig geworden en reageert te snel.
– Bij acute pijn staat het weefsel centraal.
– Bij chronische pijn staat de reactie van het brein en de zenuwen centraal.
Dit is een belangrijk inzicht. Want de behandeling van deze twee soorten pijn is heel verschillend.

Waarom chronische pijn soms zo onvoorspelbaar voelt

Een veelgehoorde klacht is dat chronische pijn voelt alsof het zomaar komt en gaat. Dat klopt ook. Het zenuwstelsel reageert niet alleen op fysieke belasting, maar ook op:
– stress
– vermoeidheid
– slechte slaap
– angst
– werkdruk
– te weinig pauzes
– te weinig variatie in beweging
– onrustige ademhaling
Wanneer deze factoren oplopen, wordt het systeem gevoeliger en reageert het sneller. De pijn kan dan heviger aanvoelen zonder dat je iets verkeerd hebt gedaan. Het is een systeemreactie, geen nieuwe blessure.

Waarom acute pijn meestal voorspelbaar is

Acute pijn volgt een duidelijk patroon. Je weet wanneer de pijn komt, bijvoorbeeld bij traplopen, drukken, tillen of bepaalde bewegingen. Na rust neemt de pijn vaak ook weer iets af. Dit helpt om je belasting goed te doseren en het herstel te volgen.

Hoe het brein bepaalt hoe hevig de pijn is

Zowel bij acute als chronische pijn speelt het brein een belangrijke rol. Je brein beslist uiteindelijk hoe belangrijk een signaal is en hoe veel pijn je ervaart.
Voorbeelden:
– als je schrikt van een beweging voelt de pijn erger
– als je ontspannen bent, kun je meer hebben
– als je slecht geslapen hebt, voelt pijn sneller intens
– als je bang bent voor schade, reageert je lichaam sneller
Dit betekent niet dat pijn tussen je oren zit. Het betekent dat je brein onderdeel is van het pijnsysteem.

Waarom pijn soms sterker wordt tijdens herstel

Bij zowel acute als chronische pijn kan de pijn tijdelijk toenemen wanneer je meer gaat bewegen. Dat is normaal. Tijdens bewegen worden spieren, pezen en zenuwen geprikkeld.
– Bij acute pijn is dat onderdeel van het herstel.
– Bij chronische pijn leert het zenuwstelsel dat beweging veilig is.
Een tijdelijke toename betekent dus niet dat er schade ontstaat. Het betekent vaak dat het systeem aan het leren is.

Wanneer acute pijn kan overgaan in chronische pijn

Soms begint pijn acuut en blijft die langer hangen dan verwacht. Dat gebeurt vooral wanneer:
– het herstel te snel is belast
– je bang bent geworden om te bewegen
– je langdurige stress hebt
– je spierkracht achteruit is gegaan
– je ademhaling hoog en oppervlakkig is
– je vermoeid bent
– je niet begrijpt wat er in je lichaam gebeurt
Dit zijn allemaal factoren die het zenuwstelsel gevoeliger maken. Hoe langer die gevoelige periode aanhoudt, hoe groter de kans dat pijn chronisch wordt. Fysiotherapie kan op elk moment in dat proces ingrijpen door uitleg, beweging en coaching.

De rol van fysiotherapie bij acute pijn

Bij acute pijn richt de fysiotherapeut zich op:
– verminderen van zwelling
– herstellen van mobiliteit
– krachtopbouw
– bewegingsadvies
– optimale belasting
– voorkomen van compensatie
– tijdig terugkeren naar sport of werk
Het doel is dat je veilig beweegt en het weefsel goed kunt laten herstellen.

De rol van fysiotherapie bij chronische pijn

Bij chronische pijn richt fysiotherapie zich meer op:
– uitleg over pijn
– verminderen van gevoeligheid van het zenuwstelsel
– opbouwen van vertrouwen in bewegen
– rustige herhaling van beweging
– ademhaling en ontspanning
– verbetering van mobiliteit
– korte wandelmomenten
– lichte kracht- en coördinatietraining
Dit heet in de praktijk graded activity of graded exposure. Je leert dat beweging veilig is en dat je lichaam sterker wordt zonder dat de pijn hoeft te stijgen.

Waarom uitleg zo belangrijk is bij chronische pijn

Kennis verandert de manier waarop het brein reageert.
Wanneer je begrijpt dat pijn niet altijd schade betekent, ontstaat rust.
Die rust verlaagt op zijn beurt de gevoeligheid van je zenuwstelsel.
Uitleg haalt angst weg. Angst is namelijk een van de grootste versterkers van pijn. Een fysiotherapeut helpt je om je klachten in context te plaatsen, zodat je stappen durft te zetten.

Beweging als medicijn voor beide vormen

Bij acute pijn helpt beweging om de doorbloeding te verbeteren, de stijfheid te verminderen en het herstel van weefsel te bevorderen.
Bij chronische pijn helpt beweging om het zenuwstelsel te kalmeren, spanning te verminderen en het vertrouwen in beweging terug te krijgen.
Beweging is dus in beide gevallen een medicijn, maar de dosering verschilt.

Wanneer je professionele hulp nodig hebt

Zoek hulp wanneer:
– pijn langer dan drie tot zes weken aanhoudt
– pijn uitstraalt naar armen of benen
– er gevoelloosheid of krachtverlies is
– slapen moeilijk wordt door de pijn
– de pijn toeneemt zonder duidelijke reden
– je bang bent om te bewegen
– de pijn je belemmert in werk of dagelijkse activiteiten
Een fysiotherapeut beoordeelt of er aanvullend onderzoek nodig is en maakt een plan dat past bij je situatie.

Conclusie

Acute pijn en chronische pijn zijn twee verschillende processen. Bij acute pijn staat weefselherstel centraal. Bij chronische pijn speelt de gevoeligheid van het zenuwstelsel een grotere rol. Het is belangrijk om het verschil te kennen, omdat de aanpak anders is. Fysiotherapie helpt bij beide vormen door gericht te bewegen, helder uit te leggen wat er gebeurt en stap voor stap de belastbaarheid te vergroten. Door beter te begrijpen wat pijn is, kun je met minder angst en meer vertrouwen werken aan herstel.

Wil je een persoonlijk herstelplan voor jouw blessure?

Ons team van fysiotherapeuten helpt je om de juiste balans in belasting te vinden, zodat je blessure snel, veilig en duurzaam herstelt.

Afspraak maken